1. రెండేండ్లు గడిచిన తరువాత ఫరో ఒక కల కనెను. అందులో అతడు ఏటిదగ్గర నిలిచియుండగా

1. At the end of two full years Pharaoh had a dream. As he was standing by the Nile,

2. చూపునకు అందమైనవియు బలిసినవియునైన యేడు ఆవులు యేటిలో నుండి పైకి వచ్చుచు జమ్ములో మేయుచుండెను.

2. seven fine-looking, fat cows were coming up out of the Nile, and they grazed in the reeds.

3. వాటి తరువాత చూపునకు వికారమై చిక్కిపోయిన మరి యేడు ఆవులు ఏటిలోనుండి పైకి వచ్చుచు ఏటి యొడ్డున ఆ ఆవుల దగ్గర నిలుచుండెను.

3. Then seven bad-looking, thin cows were coming up after them from the Nile, and they stood beside the other cows at the edge of the river.

4. అప్పుడు చూపునకు వికారమై చిక్కిపోయిన ఆ ఆవులు చూపునకు అందమై బలిసిన ఆవులను తినివేయుచుండెను. అంతలో ఫరో మేలుకొనెను.

4. The bad-looking, thin cows ate the seven fine-looking, fat cows. Then Pharaoh woke up.

5. అతడు నిద్రించి రెండవసారి కలకనెను. అందులో మంచి పుష్టిగల యేడు వెన్నులు ఒక్క దంటున పుట్టుచుండెను.

5. Then he fell asleep again and had a second dream: There were seven heads of grain growing on one stalk, healthy and good.

6. మరియు తూర్పు గాలిచేత చెడిపోయిన యేడు పీల వెన్నులు వాటి తరువాత మొలిచెను.

6. Then seven heads of grain, thin and burned by the east wind, were sprouting up after them.

7. అప్పుడు నిండైన పుష్టిగల ఆ యేడు వెన్నులను ఆ పీలవెన్నులు మింగివేసెను. అంతలో ఫరో మేలుకొని అది కల అని గ్రహించెను.

7. The thin heads swallowed up the seven healthy and full heads. Then Pharaoh woke up and realized it was a dream.

8. తెల్లవారినప్పుడు అతని మనస్సు కలవరపడెను గనుక అతడు ఐగుప్తు శకునగాండ్ర నందరిని అక్కడి విద్వాంసులనందరిని పిలువనంపి ఫరో తన కలలను వివరించి వారితో చెప్పెను గాని ఫరోకు వాటి భావము తెలుపగల వాడెవడును లేకపోయెను.

8. In the morning he was troubled, so he called for all the diviner-priests of Egypt and all its wise men. Pharaoh told them his dreams, but no one could interpret them for him.

9. అప్పుడు పానదాయకుల అధిపతి - నేడు నా తప్పిదములను జ్ఞాపకము చేసికొనుచున్నాను.

9. Then the chief cupbearer said to Pharaoh, 'Today I recall my failures.

10. ఫరో తన దాసులమీద కోపగించి నన్నును భక్ష్యకారుల అధిపతిని మా ఉభయులను రాజసంరక్షక సేనాధిపతి యింట కావలిలో ఉంచెను.

10. Pharaoh was enraged with his servants, and he put me in prison in the house of the captain of the guards me and the chief baker.

11. ఒక రాత్రి నేను అతడు మేమిద్దరము కలలు కంటిమి. ఒక్కొకడు వేరువేరు భావములు గల కలలు చెరి యొకటి కంటిమి.

11. We each had a dream one night; each of us had a dream with its own meaning.

12. అక్కడ రాజ సంరక్షక సేనాధిపతికి దాసుడైయుండిన యొక హెబ్రీ పడుచువాడు మాతో కూడ ఉండెను. అతనితో మా కలలను మేము వివరించి చెప్పినప్పుడు అతడు వాటి భావమును మాకు తెలిపెను.

12. Now a young man, a Hebrew, a servant of the captain of the guards, was with us there. We told him our dreams, and he interpreted the meaning of each of our respective dreams for us.

13. అతడు మాకు ఏ యే భావము తెలిపెనో ఆయా భావముల చొప్పున జరిగెను. నా ఉద్యోగము నాకు మరల ఇప్పించి భక్ష్యకారుని వ్రేలాడదీయించెనని ఫరోతో చెప్పగా

13. It happened just as he had said to us Pharaoh restored me to my office, but he impaled the baker.'

14. ఫరో యోసేపును పిలువనంపెను. కాబట్టి చెరసాలలోనుండి అతని త్వరగా రప్పించిరి. అతడు క్షౌరము చేయించుకొని మంచి బట్టలు కట్టుకొని ఫరోయొద్దకు వచ్చెను.

14. Then Pharaoh summoned Joseph. So they brought him quickly out of the dungeon; he shaved himself, changed his clothes, and came before Pharaoh.

15. ఫరో యోసేపుతో నేనొక కల కంటిని, దాని భావమును తెలుపగలవారెవరును లేరు. నీవు కలను విన్నయెడల దాని భావమును తెలుపగలవని నిన్నుగూర్చి వింటినని అతనితో చెప్పినందుకు

15. Pharaoh said to Joseph, 'I had a dream, and there is no one who can interpret it. But I have heard about you, that you can interpret dreams.'

16. యోసేపు నావలన కాదు, దేవుడే ఫరోకు క్షేమకరమైన ఉత్తరమిచ్చునని ఫరోతో చెప్పెను.

16. Joseph replied to Pharaoh, 'It is not within my power, but God will speak concerning the welfare of Pharaoh.'

17. అందుకు ఫరో నా కలలో నేను ఏటి యొడ్డున నిలుచుంటిని.

17. Then Pharaoh said to Joseph, 'In my dream I was standing by the edge of the Nile.

18. బలిసినవియు, చూపున కందమైనవియునైన, యేడు ఆవులు ఏటిలోనుండి పైకివచ్చి జమ్ములో మేయుచుండెను.

18. Then seven fat and fine-looking cows were coming up out of the Nile, and they grazed in the reeds.

19. మరియు నీరసమై బహు వికార రూపము కలిగి చిక్కిపోయిన మరి యేడు ఆవులు వాటి తరువాత పైకి వచ్చెను. వీటి అంత వికారమైనవి ఐగుప్తు దేశమందు ఎక్కడను నాకు కనబడలేదు.

19. Then seven other cows came up after them; they were scrawny, very bad-looking, and lean. I had never seen such bad-looking cows as these in all the land of Egypt!

20. చిక్కిపోయి వికారముగానున్న ఆవులు బలిసిన మొదటి యేడు ఆవులను తినివేసెను.

20. The lean, bad-looking cows ate up the seven fat cows.

21. అవి వాటి కడుపులో పడెను గాని అవి కడుపులో పడినట్టు కనబడలేదు, మొదట ఉండినట్లే అవి చూపునకు వికారముగా నుండెను. అంతలో నేను మేలుకొంటిని.

21. When they had eaten them, no one would have known that they had done so, for they were just as bad-looking as before. Then I woke up.

22. మరియు నా కలలో నేను చూడగా పుష్టిగల యేడు మంచి వెన్నులు ఒక్కదంటున పుట్టెను.

22. I also saw in my dream seven heads of grain growing on one stalk, full and good.

23. మరియు తూర్పు గాలిచేత చెడిపోయి యెండిన యేడు పీలవెన్నులు వాటి తరువాత మొలిచెను.

23. Then seven heads of grain, withered and thin and burned with the east wind, were sprouting up after them.

24. ఈ పీలవెన్నులు ఆ మంచి వెన్నులను మింగివేసెను. ఈ కలను జ్ఞానులకు తెలియ చెప్పితిని గాని దాని భావమును తెలుపగలవారెవరును లేరని అతనితో చెప్పెను.

24. The thin heads of grain swallowed up the seven good heads of grain. So I told all this to the diviner-priests, but no one could tell me its meaning.'

25. అందుకు యోసేపు ఫరో కనిన కల ఒక్కటే. దేవుడు తాను చేయబోవుచున్నది ఫరోకు తెలియచేసెను. ఆ యేడు మంచి ఆవులు ఏడు సంవత్సరములు

25. Then Joseph said to Pharaoh, 'Both dreams of Pharaoh have the same meaning. God has revealed to Pharaoh what he is about to do.

26. ఆ యేడు మంచి వెన్నులును ఏడు సంవత్సరములు.

26. The seven good cows represent seven years, and the seven good heads of grain represent seven years. Both dreams have the same meaning.

27. కల ఒక్కటే. వాటి తరువాత, చిక్కిపోయి వికారమై పైకివచ్చిన యేడు ఆవులును ఏడు సంవత్సరములు; తూర్పు గాలిచేత చెడిపోయిన యేడు పీలవెన్నులు కరవుగల యేడు సంవత్సరములు.

27. The seven lean, bad-looking cows that came up after them represent seven years, as do the seven empty heads of grain burned with the east wind. They represent seven years of famine.

28. నేను ఫరోతో చెప్పు మాట యిదే. దేవుడు తాను చేయబోవుచున్నది ఫరోకు చూపించెను.

28. This is just what I told Pharaoh: God has shown Pharaoh what he is about to do.

29. ఇదిగో ఐగుప్తు దేశమందంతటను బహు సమృద్ధిగా పంటపండు ఏడు సంవత్సరములు వచ్చుచున్నవి.

29. Seven years of great abundance are coming throughout the whole land of Egypt.

30. మరియు కరవుగల యేడు సంవత్సరములు వాటి తరువాత వచ్చును; అప్పుడు ఐగుప్తు దేశమందు ఆ పంట సమృద్ధి యావత్తును మరువబడును, ఆ కరవు దేశమును పాడుచేయును.

30. But seven years of famine will occur after them, and all the abundance will be forgotten in the land of Egypt. The famine will devastate the land.

31. దాని తరువాత కలుగు కరవుచేత దేశమందు ఆ పంట సమృద్ధి తెలియబడకపోవును; ఆ కరవు మిక్కిలి భారముగా నుండును.

31. The previous abundance of the land will not be remembered because of the famine that follows, for the famine will be very severe.

32. ఈ కార్యము దేవునివలన నిర్ణయింపబడియున్నది. ఇది దేవుడు శీఘ్రముగా జరిగించును. అందుచేతనే ఆ కల ఫరోకు రెట్టింపబడెను.

32. The dream was repeated to Pharaoh because the matter has been decreed by God, and God will make it happen soon.

33. కాబట్టి ఫరో వివేక జ్ఞానములుగల ఒక మనుష్యుని చూచుకొని ఐగుప్తు దేశముమీద అతని నియమింపవలెను.

33. 'So now Pharaoh should look for a wise and discerning man and give him authority over all the land of Egypt.

34. ఫరో అట్లు చేసి యీ దేశముపైన అధిపతులను నియమించి సమృద్ధిగా పంటపండు ఏడు సంవత్సరములలో ఐగుప్తు దేశమందంతటను అయిదవ భాగము తీసికొనవలెను.

34. Pharaoh should do this he should appoint officials throughout the land to collect one-fifth of the produce of the land of Egypt during the seven years of abundance.

35. రాబోవు ఈ మంచి సంవత్సరములలో దొరుకు ఆహార మంతయు సమకూర్చి ఆ ధాన్యము ఫరో చేతికప్పగించి ఆయా పట్టణములలో ఆహారమునకై భద్రము చేయవలెను.

35. They should gather all the excess food during these good years that are coming. By Pharaoh's authority they should store up grain so the cities will have food, and they should preserve it.

36. కరవుచేత ఈ దేశము నశించిపోకుండ ఆ ఆహారము ఐగుప్తుదేశములో రాబోవు కరవు సంవత్సరములు ఏడింటికి ఈ దేశమందు సంగ్రహముగా నుండునని ఫరోతో చెప్పెను.

36. This food should be held in storage for the land in preparation for the seven years of famine that will occur throughout the land of Egypt. In this way the land will survive the famine.'

37. ఆ మాట ఫరో దృష్టికిని అతని సమస్త సేవకుల దృష్టికిని యుక్తమైయుండెను గనుక

37. This advice made sense to Pharaoh and all his officials.

38. అతడు తన సేవకులను చూచి ఇతనివలె దేవుని ఆత్మగల మనుష్యుని కనుగొనగలమా అని యనెను.

38. So Pharaoh asked his officials, 'Can we find a man like Joseph, one in whom the Spirit of God is present?'

39. మరియు ఫరో - దేవుడు ఇదంతయు నీకు తెలియపరచెను గనుక నీవలె వివేక జ్ఞానములు గలవారెవరును లేరు.

39. So Pharaoh said to Joseph, 'Because God has enabled you to know all this, there is no one as wise and discerning as you are!

40. నీవు నా యింటికి అధికారివై యుండవలెను, నా ప్రజలందరు నీకు విధేయులై యుందురు; సింహాసన విషయములో మాత్రమే నేను నీకంటె పైవాడనై యుందునని యోసేపుతో చెప్పెను.
అపో. కార్యములు 7:10

40. You will oversee my household, and all my people will submit to your commands. Only I, the king, will be greater than you.

41. మరియు ఫరో - చూడుము, ఐగుప్తు దేశమంతటి మీద నిన్ను నియమించి యున్నానని యోసేపుతో చెప్పెను.

41. See here,' Pharaoh said to Joseph, 'I place you in authority over all the land of Egypt.'

42. మరియు ఫరో తన చేతినున్న తన ఉంగరము తీసి యోసేపు చేతిని పెట్టి, సన్నపు నారబట్టలు అతనికి తొడిగించి, అతని మెడకు బంగారు గొలుసు వేసి

42. Then Pharaoh took his signet ring from his own hand and put it on Joseph's. He clothed him with fine linen clothes and put a gold chain around his neck.

43. తన రెండవ రథము మీద అతని నెక్కించెను. అప్పుడు - వందనము చేయుడని అతని ముందర జనులు కేకలువేసిరి. అట్లు ఐగుప్తు దేశమంతటిమీద అతని నియమించెను.
అపో. కార్యములు 7:10

43. Pharaoh had him ride in the chariot used by his second-in-command, and they cried out before him, 'Kneel down!' So he placed him over all the land of Egypt.

44. మరియు ఫరో యోసేపుతో - ఫరోను నేనే; అయినను నీ సెలవు లేక ఐగుప్తు దేశమందంతటను ఏ మనుష్యుడును తన చేతినైనను కాలినైనను ఎత్తకూడదని చెప్పెను.

44. Pharaoh also said to Joseph, 'I am Pharaoh, but without your permission no one will move his hand or his foot in all the land of Egypt.'

45. మరియు ఫరో యోసేపునకు జప్నత్ప నేహు అను పేరు పెట్టి, అతనికి ఓను యొక్క యాజకుడైన పోతీఫెర కుమార్తెయగు ఆసెనతు నిచ్చి పెండ్లి చేసెను.

45. Pharaoh gave Joseph the name Zaphenath-Paneah. He also gave him Asenath daughter of Potiphera, priest of On, to be his wife. So Joseph took charge of all the land of Egypt.

46. యోసేపు బయలుదేరి ఐగుప్తు దేశమందంతట సంచరించెను. యోసేపు ఐగుప్తు రాజైన ఫరో యెదుట నిలిచినప్పుడు ముప్పది సంవత్సరములవాడై యుండెను. అప్పుడు యోసేపు ఫరో యెదుటనుండి వెళ్లి ఐగుప్తు దేశమందంతట సంచారము చేసెను.
అపో. కార్యములు 7:10

46. Now Joseph was 30 years old when he began serving Pharaoh king of Egypt. Joseph was commissioned by Pharaoh and was in charge of all the land of Egypt.

47. సమృద్ధిగా పంటపండిన యేడు సంవత్సరములలో భూమి బహు విరివిగా పండెను.

47. During the seven years of abundance the land produced large, bountiful harvests.

48. ఐగుప్తు దేశమందున్న యేడు సంవత్సరముల ఆహారమంతయు అతడు సమకూర్చి, ఆయా పట్టణములలో దాని నిలువచేసెను. ఏ పట్టణము చుట్టునుండు పొలముయొక్క ధాన్యము ఆ పట్టణమందే నిలువచేసెను.

48. Joseph collected all the excess food in the land of Egypt during the seven years and stored it in the cities. In every city he put the food gathered from the fields around it.

49. యోసేపు సముద్రపు ఇసుకవలె అతి విస్తారముగా ధాన్యము పోగుచేసెను. కొలుచుట అసాధ్యమాయెను గనుక కొలుచుట మానివేసెను.

49. Joseph stored up a vast amount of grain, like the sand of the sea, until he stopped measuring it because it was impossible to measure.

50. కరవు సంవత్సరములు రాకమునుపు యోసేపుకిద్దరు కుమారులు పుట్టిరి. ఓను యొక్క యాజకుడైన పోతీఫెర కుమార్తెయగు ఆసెనతు అతనికి వారిని కనెను.

50. Two sons were born to Joseph before the famine came. Asenath daughter of Potiphera, priest of On, was their mother.

51. అప్పుడు యోసేపు దేవుడు నా సమస్త బాధను నా తండ్రియింటి వారినందరిని నేను మరచి పోవునట్లు చేసెనని చెప్పి తన జ్యేష్ఠకుమారునికి మనష్షే అను పేరు పెట్టెను.

51. Joseph named the firstborn Manasseh, saying, 'Certainly God has made me forget all my trouble and all my father's house.'

52. తరువాత అతడు నాకు బాధ కలిగిన దేశమందు దేవుడు నన్ను అభివృద్ధి పొందించెనని చెప్పి, రెండవవానికి ఎఫ్రాయిము అను పేరు పెట్టెను.

52. He named the second child Ephraim, saying, 'Certainly God has made me fruitful in the land of my suffering.'

53. ఐగుప్తు దేశమందు సమృద్ధిగా పంటపండిన సంవత్సరములు గడచిన తరువాత

53. The seven years of abundance in the land of Egypt came to an end.

54. యోసేపు చెప్పిన ప్రకారము ఏడు కరవు సంవత్సరములు ఆరంభమాయెను గాని ఐగుప్తు దేశమందంతటను ఆహారముండెను.
అపో. కార్యములు 7:11

54. Then the seven years of famine began, just as Joseph had predicted. There was famine in all the other lands, but throughout the land of Egypt there was food.

55. ఐగుప్తు దేశమందంతటను కరవు వచ్చినప్పుడు ఆ దేశస్థులు ఆహారము కోసము ఫరోతో మొరపెట్టుకొనిరి, అప్పుడు ఫరో - మీరు యోసేపు నొద్దకు వెళ్లి అతడు మీతో చెప్పునట్లు చేయుడని ఐగుప్తీయులందరితో చెప్పెను.
యోహాను 2:5, అపో. కార్యములు 7:11

55. When all the land of Egypt experienced the famine, the people cried out to Pharaoh for food. Pharaoh said to all the people of Egypt, 'Go to Joseph and do whatever he tells you.'

56. కరవు ఆ దేశమందంతటను ఉండెను గనుక యోసేపు కొట్లన్నియు విప్పించి ఐగుప్తీయులకు ధాన్యమమ్మకము చేసెను. ఐగుప్తు దేశమందు ఆ కరవు భారముగా ఉండెను;

56. While the famine was over all the earth, Joseph opened the storehouses and sold grain to the Egyptians. The famine was severe throughout the land of Egypt.

57. మరియు ఆ కరవు ప్రతి దేశమందు భారమైనందున సమస్త దేశస్థులు యోసేపునొద్ద ధాన్యము కొనుటకు ఐగుప్తునకు వచ్చిరి.

57. People from every country came to Joseph in Egypt to buy grain because the famine was severe throughout the earth.