1. రాజగు నెబుకద్నెజరు లోకమంతట నివసించు సకల జనులకును దేశస్థులకును ఆ యా భాషలు మాటలాడు వారికిని ఈలాగు సెలవిచ్చుచున్నాడు మీకు క్షేమాభి వృద్ధి కలుగునుగాక.

1. Nabuchodonosor king, unto all people, kindreds and tongues that dwell upon the whole earth: peace be multiplied among you,

2. మహోన్నతుడగు దేవుడు నా యెడల చేసిన అద్భుతములను సూచక క్రియలను మీకు తెలియజేయుటకు నాకు మనస్సు కలిగెను.
యోహాను 4:48

2. I thought it good to shew the tokens and marvelous works, that the high God hath wrought upon me.

3. ఆయన సూచక క్రియలు ఎంతో బ్రహ్మాండమైనవి; ఆయన అద్భుతములు ఎంతో ఘనమైనవి, ఆయన రాజ్యము శాశ్వత రాజ్యము; ఆయన ఆధిపత్యము తరతరములు నిలుచుచున్నది.

3. O how great are his tokens, and how mighty are his wonders? His kingdom is an everlasting kingdom, and his power lasteth for ever and ever.

4. నెబుకద్నెజరను నేను నా యింట విశ్రాంతియు నా నగరమందు క్షేమమును గలవాడనైయుండి యొక కల కంటిని; అది నాకు భయము కలుగజేసెను.

4. I Nabuchodonosor being at rest in mine house, and flourishing in my palace,

5. నేను నా పడకమీద పరుండియుండగా నా మనస్సున పుట్టిన తలంపులు నన్ను కలతపెట్టెను.

5. saw a dream, which made me afraid: and the thoughts that I had upon my bed, with the visions of mine head, troubled me.

6. కావున ఆ స్వప్నభావము నాకు తెలియజేయుటకై బబులోను జ్ఞానులనందరిని నా యెదుటికి పిలువనంపవలెనని ఆజ్ఞ నేనిచ్చితిని.

6. Then sent I out a commission, that all they which were of wisdom at Babylon should be brought before me, to tell me the interpretation of the dream.

7. శకున గాండ్రును గారడీవిద్యగలవారును కల్దీయులును జ్యోతిష్యులును నా సన్నిధికి రాగా నేను కనిన కలను వారితో చెప్పితిని గాని వారు దాని భావమును నాకు తెలుపలేక పోయిరి.

7. So there came the soothsayers, charmers, Caldees and conjurers of devils: to whom I told the dream, but what it be tokened, they could not shew me:

8. కడపట బెల్తెషాజరను నా దేవత పేరునుబట్టి బిరుదుపొందిన దానియేలను వాడు నా యెదుటికి వచ్చెను; పరిశుద్ధ దేవతల ఆత్మ అతనియందుండెను, కావున నేనతనికి నా కలను చెప్పితిని.

8. till at the last, there came one Daniel (other wise called Balthasar, according to the name of my God) which hath the spirit of the holy Gods, in him: to whom I told the dream, saying:

9. ఎట్లనగా శకునగాండ్ర అధిపతి యగు బెల్తెషాజరూ, పరిశుద్ధ దేవతల ఆత్మ నీయందున్న దనియు, ఏ మర్మము నిన్ను కలతపెట్టదనియు నేనెరుగుదును గనుక నేను కనిన కలయు దాని భావమును నాకు తెలియ జెప్పుము.

9. O Balthasar, thou prince of southsayers:(saythsayyers) For so much as I know, that thou hast the spirit of the holy Gods,(goddes) and no secret is hid from thee: tell me therefore, what the vision of my dream (that I have seen) may signify.

10. నేను నా పడకమీద పరుండియుండగా నాకు ఈ దర్శనములు కలిగెను; నేను చూడగా భూమిమధ్యను మిగుల ఎత్తుగల యొక చెట్టు కనబడెను.

10. I saw a vision in my head upon my bed: and behold, there stood a tree upon the ground,

11. ఆ చెట్టు వృద్ధి పొంది బ్రహ్మాండమైనదాయెను; దాని పైకొమ్మలు ఆకా శమునకంటునంత ఎత్తుగాను దాని ఆకారము భూతలమంత విశాలముగాను ఉండెను.

11. which was very high, great and mighty: the height(highth) reached unto the heaven, and the breadth extended to all the ends of the earth:

12. దాని ఆకులు సొగసుగాను దాని పండ్లు విస్తారముగాను కనబడెను. అందులో సమస్త జీవకోట్లకు చాలునంత ఆహారముండెను; దాని నీడను అడవిజంతువులు పండుకొనెను, దాని కొమ్మలలో ఆకాశ పక్షులు కూర్చుండెను; సకల మనుష్యులకు చాలునంత ఆహారము దానియందుండెను.
మత్తయి 13:32, మార్కు 4:32, లూకా 13:19

12. his leaves were fair, he had very much fruit, so that every man had enough to eat therein. The beasts of the field had shadows under it, and the fowls of the air dwelt in the boughs thereof. Shortly, all creatures fed of it.

13. మరియు నేను నా పడక మీద పండుకొనియుండి నా మనస్సునకు కలిగిన దర్శనము లను చూచుచుండగా,

13. I saw in my head a vision upon my bed: and behold, a watcher(even an holy angel) came down from heaven,

14. జాగరూకుడగు ఒక పరిశుద్ధుడు ఆకాశమునుండి దిగి వచ్చి ఈలాగు బిగ్గరగా ప్రకటించెను ఈ చెట్టును నరికి దాని కొమ్మలను కొట్టి దాని ఆకులను తీసివేసి దాని పండ్లను పారవేయుడి; పశువులను దాని నీడనుండి తోలివేయుడి; పక్షులను దాని కొమ్మలనుండి ఎగురగొట్టుడి.

14. and cried mightily, saying: Hew down the tree, break off his branches, shake off his leaves, and scatter his fruit abroad: that all the beasts may get them away from under him, and the fowls from his branches.

15. అయితే అది మంచునకు తడిసి పశువుల వలె పచ్చికలో నివసించునట్లు దాని మొద్దును ఇనుము ఇత్తడి కలిసిన కట్టుతో కట్టించి, పొలములోని గడ్డిపాలగు నట్లు దానిని భూమిలో విడువుడి.

15. Nevertheless leave the ground of his root still in the earth, and bind him upon the plain field, with chains of iron and steel. With the dew of heaven shall he be wet, and he shall have his part in the herbs of the ground with other wild beasts.

16. ఏడు కాలములు గడచువరకు వానికున్న మానవమనస్సునకు బదులుగా పశువు మనస్సు వానికి కలుగును.

16. That man's heart of his shall be taken from him, and a beast's heart shall be given him, till seven years be come and gone upon him.

17. ఈ ఆజ్ఞ జాగరూకులగు దేవదూతల ప్రకటన ననుసరించి జరుగును, నిర్ణయ మైన పరిశుద్ధుల ప్రకటన ననుసరించి సంభవించును. మహోన్నతుడగు దేవుడు మానవుల రాజ్యముపైని అధికారియైయుండి, తానెవరికి అనుగ్రహింప నిచ్ఛయించునో వారికనుగ్రహించుననియు, ఆ యా రాజ్యము పైన అత్యల్ప మనుష్యులను ఆయన నియమించుచున్నాడనియు మనుష్యులందరు తెలిసికొనునట్లు ఈలాగు జరు గును.

17. This errand of the watcher, is a commandment grounded and sought out in the counsel of him, that is most holy: to learn men for to understand, that the highest(hyest) hath power over the kingdoms of men, and giveth them, to whom it liketh him, and bringeth the very outcasts of men over them.

18. బెల్తెషాజరూ, నెబుకద్నెజరను నాకు కలిగిన దర్శనము ఇదే; నీవు తప్ప నా రాజ్యములో మరి ఏ జ్ఞానియు దాని భావము నాకు చెప్ప నేరడు. నీయందు పరిశుద్ధ దేవతల ఆత్మయున్నది గనుక నీవేదానిని చెప్ప సమర్థుడ వంటిని.

18. This is the dream, that I king Nabuchodonosor have seen. Therefore O Balthasar, tell thou me what it signifieth: for so much as all the wise men of my kingdom are not able to shew me, what it meaneth. But thou canst do it, for the spirit of the holy Gods is in thee.

19. అందుకు బెల్తెషాజరను దానియేలు ఒక గంటసేపు అతి విస్మయమునొంది మనస్సునందు కలవరపడగా, రాజు - బెల్తెషాజరూ, యీ దర్శనమువలన గాని దాని భావము వలన గాని నీవు కలవరపడకుము అనెను. అంతట బెల్తెషాజరు నా యేలినవాడా, యీ దర్శనఫలము తమరిని ద్వేషించు వారికి కలుగునుగాక, దాని భావము తమరి శత్రువులకు చెందునుగాక,

19. Then Daniel (whose name was Balthasar) held his peace by the space of an hour and his thoughts troubled him. So the king spake, and said: O Balthasar, let neither the dream nor the interpretation thereof fear thee. Balthasar answered saying: O my lord,(LORDE) this dream happen to thine enemies, and the interpretation to thine adversaries.

20. తాము చూచిన చెట్టు వృద్ధి నొంది బ్రహ్మాండమైనదాయెను; దాని పైకొమ్మలు ఆకాశమునకంటునంత ఎత్తుగాను దాని ఆకారము భూతలమంత విశాలముగాను ఉండెను.

20. As for the tree that thou sawest which was so great and mighty, whose height reached unto the heaven, and his breadth in to all the world:

21. దాని ఆకులు సొగసుగాను దాని పండ్లు విస్తారములుగాను కనబడెను, అందులో సమస్త జీవకోట్లకు చాలినంత ఆహారముండెను, దాని నీడను అడవిజంతువులు పండుకొనెను, దాని కొమ్మలలో ఆకాశపక్షులు కూర్చుండెనుగదా
లూకా 13:19

21. whose leaves were fair, and the fruit much: under the which the beasts of the field had their habitation, and upon whose branches the fowls of the air did sit.

22. రాజా, ఆ చెట్టు నిన్ను సూచించుచున్నది; నీవు వృద్ధిపొంది మహా బలముగలవాడ వైతివి; నీ ప్రభావము వృద్ధినొంది ఆకాశమంత ఎత్తాయెను; నీ ప్రభుత్వము లోకమంతట వ్యాపించియున్నది.

22. Even thou (O king) art the tree, great and strong. Thy greatness increaseth, and reacheth unto the heaven, so doth thy power to the ends of the earth.

23. చెట్టును నరుకుము, దాని నాశనము చేయుము గాని దాని మొద్దును భూమిలో ఉండనిమ్ము; ఇనుము ఇత్తిడి కలిసిన కట్టుతో ఏడు కాలములు గడచువరకు పొలములోని పచ్చికలో దాని కట్టించి, ఆకాశపుమంచుకు తడవనిచ్చి పశువులతో పాలుపొందనిమ్మని జాగరూకుడగు ఒక పరిశుద్ధుడు పరలోకమునుండి దిగివచ్చి ప్రకటించుట నీవు వింటివి గదా.

23. But where as the king saw a watcher even an holy angel, that came down from heaven, and said: hew down the tree, and destroy it: yet leave the ground of the root in the earth: and bind him upon the plain field with chains of iron and steel: He shall be wet with the dew of heaven, and his part shall be with the beasts of the field, till seven years be come and gone upon him:

24. రాజా, యీ దర్శనభావమేదనగా, సర్వోన్నతుడగు దేవుడు రాజగు నా యేలినవానిగూర్చి చేసిన తీర్మానమేదనగా

24. This (O king) is the interpretation, yea it is the very device of him, that is highest of all, and it toucheth my lord(LORDE) the king.

25. తమయొద్ద నుండకుండ మనుష్యులు నిన్ను తరుముదురు, నీవు అడవి జంతువుల మధ్య నివాసము చేయుచు పశువులవలె గడ్డి తినెదవు; ఆకాశపు మంచు నీమీదపడి నిన్ను తడుపును; సర్వోన్నతుడగు దేవుడు మానవుల రాజ్యముపైన అధికారియై యున్నాడ నియు, తానెవనికి దాని ననుగ్రహింప నిచ్ఛయించునో వానికి అనుగ్రహించుననియు నీవు తెలిసికొనువరకు ఏడు కాల ములు నీకీలాగు జరుగును.

25. Thou shalt be cast out from men, and thy dwelling shall be with the beasts of the field: with grass shalt thou be fed like an ox. Thou must be wet with the dew of the heaven: yea seven years shall come, and go upon thee, till thou know, that the highest hath power upon the kingdoms of men, and giveth them to whom he list.

26. చెట్టుయొక్క మొద్దునుండ నియ్యుడని వారు చెప్పిరిగదా దానివలన సర్వోన్నతుడు అధికారియని నీవు తెలిసికొనిన మీదట నీ రాజ్యము నీకు మరల ఖాయముగ వచ్చునని తెలిసికొమ్ము.

26. Moreover, where as it was said, that the root of the tree should be left still in the ground: it betokeneth, that thy kingdom shall remain whole unto thee, after thou hast learned to know, that the power cometh from heaven.

27. రాజా, నా యోచన నీ దృష్టికి అంగీకారమగును గాక; ఒకవేళ నీవు నీ పాపములుమాని నీతి న్యాయముల ననుసరించి, నీవు బాధపెట్టిన వారియందు కరుణ చూపినయెడల నీకున్న క్షేమము నీకికమీదట నుండునని దానియేలు ప్రత్యుత్తర మిచ్చెను.

27. Wherefore, O king, be content with my counsel, that thou mayest lose(lowse) thy sins with righteousness, and thine offenses with mercy to poor people: for such things shall prolong thy peace.

28. పైన జెప్పినదంతయు రాజగు నెబుకద్నెజరునకు సంభవించెను.

28. All these things touche the king Nabuchodonosor.

29. పండ్రెండు నెలలు గడచిన పిమ్మట అతడు తన రాజధానియగు బబులోనులోని నగరునందు సంచరించుచుండగా

29. So after twelve months, the king walked up and down in the palace of the kingdom of Babylon,

30. రాజుబబులోనను ఈ మహా విశాలపట్టణము నా బలాధికారమును నా ప్రభావఘనతను కనపరచుటకై నా రాజధాని నగరముగా నేను కట్టించినది కాదా అని తనలో తాననుకొనెను.
ప్రకటన గ్రంథం 14:8, ప్రకటన గ్రంథం 16:19, ప్రకటన గ్రంథం 17:5, ప్రకటన గ్రంథం 18:2-10

30. and said: This is the great city of Babylon, which I myself (with my power and strength) have made a king's court, for the honour of my majesty.

31. రాజు నోట ఈ మాట యుండగా ఆకాశమునుండి యొక శబ్దము వచ్చెను, ఏదనగా రాజగు నెబుకద్నెజరూ, యిదే నీకు ప్రకటన నీ రాజ్యము నీయొద్దనుండి తొలగిపోయెను.

31. While these words were yet in the king's mouth, there fell a voice from heaven, saying: O king Nabuchodonosor, to thee be it spoken: Thy kingdom is departed from thee,

32. తమయొద్ద నుండి మనుష్యులు నిన్ను తరిమెదరు; నీవు అడవిజంతువుల మధ్య నివాసము చేయుచు పశువులవలె గడ్డి మేసెదవు; సర్వోన్నతుడగు దేవుడు మానవుల రాజ్యముపైన అధికారి యైయుండి, తానెవనికి దాని అనుగ్రహింప నిశ్చయిం చునో వానికి అనుగ్రహించునని నీవు తెలిసికొనువరకు ఏడు కాలములు నీకీలాగు జరుగునని చెప్పెను.

32. thou shalt be cast out of men's company: thy dwelling shall be with the beasts of the field, so that thou shalt eat grass like as an ox, till seven years be come and gone over thee: even until thou knowest, that the highest(hyest) hath power upon the kingdoms of men, and that he may give them, unto whom it pleaseth him.

33. ఆ గడియలోనే ఆలాగున నెబుకద్నెజరునకు సంభ వించెను; మానవులలోనుండి అతని తరిమిరి, అతడు పశువులవలె గడ్డిమేసెను, ఆకాశపుమంచు అతని దేహమును తడపగా అతని తలవెండ్రుకలు పక్షిరాజు రెక్కల ఈకెలవంటివియు అతని గోళ్లు పక్షుల గోళ్లవంటివియు నాయెను.

33. The very same hour was this matter fulfilled upon Nabuchodonosor: so that he was cast out of men's company, and ate grass like an ox; His body was wet with the dew of heaven, till his hairs were as great as Aegles' feathers, and his nails like birds' claws.

34. ఆ కాలము గడచిన పిమ్మట నెబుకద్నె జరను నేను మరల మానవబుద్ధిగలవాడనై నా కండ్లు ఆకాశము తట్టు ఎత్తి, చిరంజీవియు సర్వోన్నతుడునగు దేవుని స్తోత్రముచేసి ఘనపరచి స్తుతించితిని; ఆయన ఆధిపత్యము చిరకాలమువరకు ఆయన రాజ్యము తరతరములకు నున్నవి.
ప్రకటన గ్రంథం 4:9-10

34. When this time was past, I Nabuchodonosor lift up mine eyes unto heaven, and mine understanding was restored unto me again. Then gave I thanks to the highest. I magnified and praised him that liveth for evermore, whose power endureth alway, and his kingdom from one generation to another:

35. భూనివాసులందరు ఆయన దృష్టికి ఎన్నికకు రానివారు; ఆయన పరలోక సేనయెడలను భూనివాసులయెడలను తన చిత్తము చొప్పున జరిగించువాడు; ఆయన చేయి పట్టుకొని నీవేమి చేయుచున్నావని ఆయనతో చెప్పుటకు ఎవడును సమర్థుడుకాడు.

35. in comparison of whom all they that dwell upon the earth, are to be reputed as nothing. He handleth according to his will, among the powers of heaven and among the inhabiters of the earth: and there is none that may resist his hand, or say: what doest thou?

36. ఆ సమయమందు నా బుద్ధి మరల నాకు వచ్చెను, రాజ్య సంబంధమగు ప్రభావమును నా ఘనతయు నా తేజస్సును నాకు కలిగెను; నా మంత్రులును నా క్రిందియధిపతులును నాయొద్ద ఆలోచన చేయ వచ్చిరి. నా రాజ్యము నాకు స్థిరపడగా నేను మరి ఎక్కువ ఘనత నొందితిని.

36. At the same time was mine understanding given me again, and I was restored to the honour of my kingdom, to my dignity, and to my own shape again. My great estates and princes sought unto me, and I was set in my kingdom again, so that I had yet greater worship.

37. ఈలాగు నెబుకద్నెజరను నేను పరలోకపు రాజుయొక్క కార్యములన్నియు సత్యములును, ఆయన మార్గములు న్యాయములునై యున్న వనియు, గర్వముతో నటించు వారిని ఆయన అణపశక్తు డనియు, ఆయనను స్తుతించుచు కొనియాడుచు ఘన పరచుచు నున్నాను.
యోహాను 4:48

37. Then did I Nabuchodonosor, love, magnify and praise the King of heaven: for all his works are true, and his ways right. As for those that go on proudly, he is able to bring them down.