1. నెబుకద్నెజరు తన యేలుబడియందు రెండవ సంవత్సర మున కలలు కనెను. అందునుగురించి ఆయన మనస్సు కలతపడగా ఆయనకు నిద్రపట్టకుండెను.

1. And in the second year of the reign of Nebuchadnezzar, Nebuchadnezzar was dreaming dreams, and his spirit was troubled, and his sleep was finished on him.

2. కాగా రాజు తాను కనిన కలలను తనకు తెలియజెప్పుటకై శకునగాండ్రను గారడీవిద్యగలవారిని మాంత్రికులను కల్దీయులను పిలువ నంపుడని యాజ్ఞ ఇయ్యగా వారు వచ్చి రాజు సముఖ మున నిలచిరి.

2. And the king said to call to the magicians, and to the conjurers, and to the sorcerers and to the Chaldeans, to declare to the king his dreams. And they came and stood before the king.

3. రాజు వారితో నేనొక కల కంటిని, ఆ కల భావము తెలిసికొనవలె నని నేను మనోవ్యాకుల మొంది యున్నాననగా

3. And the king said to them, I have dreamed a dream, and my spirit was troubled to know the dream.

4. కల్దీయులు సిరియాబాషతో ఇట్లనిరి రాజు చిరకాలము జీవించునుగాక. తమరి దాసులకు కల సెలవియ్యుడి; మేము దాని భావమును తెలియజేసెదము.

4. And the Chaldeans spoke to the king in Aramaic: O king, live forever! Tell your servants the dream, and we will reveal the meaning.

5. రాజు నేను దాని మరచి పోతిని గాని, కలను దాని భావమును మీరు తెలియజేయనియెడల మీరు తుత్తునియ లుగా చేయబడుదురు; మీ యిండ్లు పెంటకుప్పగా చేయ బడును.

5. The king answered and said to the Chaldeans, The word is certainly gone from me. If you will not make known the dream and its meaning to me, you will be made into mere members, and your houses shall be made an outhouse.

6. కలను దాని భావమును తెలియజేసినయెడల దానములును బహుమానములును మహా ఘనతయు నా సముఖములో నొందుదురు గనుక కలను దాని భావమును తెలియజేయుడనగా వారు

6. But if you make known the dream, you shall receive gifts and a present and great honor from before me. Therefore, reveal the dream and its meaning to me.

7. రాజు ఆ కలను తమరి దాసులమైన మాకు చెప్పినయెడల మేము దాని భావమును

7. They again replied and said, Let the king tell his servants the dream, and we will reveal its meaning.

8. తెలియజేసెదమని మరల ప్రత్యుత్తరమిచ్చిరి. అందుకు రాజు ఉత్తరమిచ్చి చెప్పినది ఏమనగా నేను మరచి యుండుట మీరు చూచి కాలహరణము చేయవలెనని మీరు కనిపెట్టుచున్నట్లు నేను బాగుగా గ్రహించుచున్నాను.

8. The king answered and said, For I know that you buy time, that on account of all, you see the thing is certainly gone from me.

9. కాలము ఉపాయముగా గడపవలెనని అబద్ధ మును మోసపుమాటలను నాయెదుట పలుక నుద్దేశించి యున్నారు. మీరు కలను చెప్పలేకపోయిన యెడల నేను చెప్పిన మాట ఖండితము గనుక కలను నాకు చెప్పుడి అప్పుడు దాని భావమును తెలియజేయుటకు మీకు సామర్థ్యము కలదని నేను తెలిసికొందును.

9. But if you will not make the dream known to me, there is one law for you. For you have agreed upon lying and deceiving words to speak before me until the time has changed. Therefore, tell me the dream, then I shall know that you can reveal the meaning to me.

10. అందుకు కల్దీయులు ఈలాగు ప్రత్యుత్తరమిచ్చిరి - భూమిమీద ఏ మనుష్యుడును రాజు అడిగిన సంగతి చెప్పజాలడు, ఏ చక్రవర్తియు అధికారియు శకునగానియొద్దను గారడీవిద్య గలవానియొద్దను కల్దీయునియొద్దను ఇట్టి సంగతి విచారింప లేదు.

10. The Chaldeans replied before the king and said, There is not a man on the earth who can reveal the king's matter, because not any king, lord, or ruler has asked such a thing from any magician, or conjurer, or Chaldean.

11. రాజు విచారించిన సంగతి బహు అసాధారణ మైనది, దేవతలుకాక మరెవరును ఈ సంగతి తెలియజెప్ప జాలరు; దేవతల నివాసములు శరీరుల మధ్య ఉండవుగదా.

11. And the thing that the king asks is rare. And there is no other who may reveal it before the king, except the gods, whose dwelling is not with flesh.

12. అందుకు రాజు కోపము తెచ్చుకొని అత్యాగ్రహము గల వాడై బబులోనులోని జ్ఞానులనందరిని సంహరింపవలెనని యాజ్ఞ ఇచ్చెను.

12. Then the king was enraged and angered. And he commanded all the wise men of Babylon to be destroyed.

13. ఇట్టి శాసనము బయలుదేరుటవలన జ్ఞానులు చంపబడవలసియుండగా, వారు దానియేలును ఆతని స్నేహి తులను చంపజూచిరి.

13. And the law went out that the wise men should be killed. And they looked for Daniel and his companions, to be killed.

14. అప్పుడు దానియేలు బబులోనులోని జ్ఞానులను చంపుటకై బయలుదేరిన రాజ దేహసంరక్షకుల యధిపతియగు అర్యోకు దగ్గరకు పోయి, జ్ఞానయుక్తముగా మనవిచేసెను

14. Then Daniel answered with counsel and insight to Arioch the chief of the king's bodyguard, who had gone out to kill the wise men of Babylon.

15. రాజు నొద్దనుండి ఈ యాజ్ఞ యింత త్వరితముగా వచ్చుట ఏమని దానియేలు రాజుయొక్క అధిపతియైన అర్యోకు నడుగగా అర్యోకు ఆ సంగతి దానియేలునకు తెలియజెప్పెను.

15. He answered and said to Arioch, the king's officer, Why is the decree so hasty from before the king? And Arioch made the thing known to Daniel.

16. అప్పుడు దానియేలు రాజసన్నిధికి పోయి స్వప్న భావమును తెలియ జెప్పుటకై తనకు సమయము దయచేయుమని రాజును బతి మాలెను.

16. And Daniel went in and asked of the king that he would give him time, and he would show the king the meaning.

17. అప్పుడు దానియేలు తన యింటికి పోయి తన స్నేహితు లైన హనన్యాకును మిషాయేలునకును అజర్యాకును సంగతి తెలియజేసి

17. Then Daniel went to his house and declared the thing to Hananiah, Mishael, and Azariah, his companions,

18. తానును తన స్నేహితులును బబులోనులో తక్కిన జ్ఞానులతో కూడ నశింపకుండునట్లు ఆ కలయొక్క మర్మవిషయములో పరలోకమందున్న దేవుని వలన కటాక్షము పొందు నిమిత్తమై ఆయనను వేడుకొనుడని వారిని హెచ్చరించెను.

18. that they might pray for the mercies of God in Heaven about this secret, that Daniel and his companions should not perish with the rest of the wise men of Babylon.

19. అంతట రాత్రియందు దర్శనముచేత ఆ మర్మము దానియేలునకు బయలుపరచబడెను గనుక దాని యేలు పరలోకమందున్న దేవుని స్తుతించెను.
ప్రకటన గ్రంథం 11:13, ప్రకటన గ్రంథం 16:11

19. Then the secret was revealed to Daniel in a night vision, and Daniel blessed the God of Heaven.

20. ఎట్లనగా దేవుడు జ్ఞానబలములు కలవాడు, యుగములన్నిటను దేవుని నామము స్తుతినొందునుగాక.

20. Daniel answered and said, Blessed be the name of God forever and ever, for wisdom and might are His.

21. ఆయన కాలములను సమయములను మార్చువాడైయుండి, రాజులను త్రోసివేయుచు నియమించుచు ఉన్నవాడును, వివేకులకు వివేకమును జ్ఞానులకు జ్ఞానమును అనుగ్రహించువాడునైయున్నాడు.

21. And He changes the times and the seasons; He causes kings to pass away, and sets up kings; He gives wisdom to the wise, and knowledge to those who know understanding.

22. ఆయన మరుగుమాటలను మర్మములను బయలుపరచును, అంధకారములోని సంగతులు ఆయనకు తెలియును; వెలుగుయొక్క నివాసస్థలము ఆయనయొద్దనున్నది.

22. He reveals the deep and secret things; He knows what is in the darkness, and the light dwells in Him.

23. మా పితరుల దేవా, నీవు వివేకమును బలమును నాకనుగ్రహించి యున్నావు; మేమడిగిన యీ సంగతి ఇప్పుడు నాకు తెలియజేసియున్నావు గనుక నేను నిన్ను స్తుతించుచు ఘనపరచుచున్నాను; ఏలయనగా రాజుయొక్క సంగతి నీవే మాకు తెలియజేసితివని దానియేలు మరల చెప్పెను.

23. I thank You and praise You, O God of my fathers, who has given me wisdom and might, and has made me know what we ask of You. For You have revealed to us the king's matter.

24. ఇట్లుండగా దానియేలు బబులోనులోని జ్ఞానులను నశింప జేయుటకు రాజు నియమించిన అర్యోకునొద్దకు వెళ్లిబబులోనులోని జ్ఞానులను నశింపజేయవద్దు, నన్ను రాజు సముఖమునకు తోడుకొని పొమ్ము, నేను ఆ కల భావమును రాజునకు తెలియజేసెదననెను.

24. Then Daniel went in to Arioch, whom the king had chosen to destroy the wise men of Babylon. He went and said this to him, Do not destroy the wise men of Babylon. Bring me in before the king, and I will show the meaning to the king.

25. కావున అర్యోకురాజునకు భావము తెలియజెప్పగల యొక మనుష్యుని చెరపట్టబడిన యూదులలో నేను కను గొంటినని రాజుసముఖమున మనవిచేసి, దానియేలును త్వరగా రాజుసన్నిధికి తోడుకొనిపోయెను.

25. Then Arioch quickly brought Daniel in before the king and spoke this to him, I have found a man of the captives of Judah who will make the meaning known to the king.

26. రాజునేను చూచిన కలయు దాని భావమును తెలియజెప్పుట నీకు శక్యమా? అని బెల్తెషాజరు అను దానియేలును అడుగగా

26. The king answered and said to Daniel, whose name was Belteshazzar, Are you able to reveal to me the dream which I have seen, and its meaning?

27. దానియేలు రాజుసముఖములో ఈలాగు ప్రత్యుత్తర మిచ్చెను రాజడిగిన యీ మర్మము జ్ఞానులైనను గారడీవిద్య గలవారైనను శకున గాండ్రయినను, జ్యోతిష్కులైనను తెలియజెప్పజాలరు.

27. Daniel replied before the king and said, The secret which the king has demanded cannot be shown to the king by the wise men, the conjurers, the magicians, or the star-gazing ones.

28. అయితే మర్మములను బయలుపరచ గల దేవుడొకడు పరలోకమందున్నాడు, అంత్యదినముల యందు కలుగబోవుదానిని ఆయన రాజగు నెబుకద్నెజరు నకు తెలియజేసెను. తాము పడకమీద పరుండగా తమరి మనస్సులో కలిగిన స్వప్నదర్శనములు ఏవనగా
మత్తయి 24:6, మార్కు 13:7, లూకా 21:9, ప్రకటన గ్రంథం 1:1, ప్రకటన గ్రంథం 22:6

28. But there is a God in Heaven who reveals secrets, and makes known to King Nebuchadnezzar what shall be in the latter days. Your dream, and the visions of your head on your bed, are these:

29. రాజా, ప్రస్తుతకాలము గడచిన పిమ్మట ఏమి జరుగునో అనుకొని తాము పడకమీద పరుండి మనో చింతగలవారై యుండగా మర్మములను బయలు పరచువాడు కలుగబోవుదానిని తమరికి తెలియజేసెను.
ప్రకటన గ్రంథం 1:19, ప్రకటన గ్రంథం 4:1

29. As for you, O king, your thoughts came on your bed, what should happen after this. And He who reveals secrets makes known to you what shall occur.

30. ఇతర మనుష్యులకందరికంటె నాకు విశేష జ్ఞానముండుటవలన ఈ మర్మము నాకు బయలుపరచ బడలేదు. రాజునకు దాని భావమును తెలియజేయు నిమిత్తమును, తమరి మనస్సుయొక్క ఆలోచనలు తాము తెలిసికొను నిమిత్తమును అది బయలుపరచబడెను.

30. But as for me, this secret is not revealed to me for any wisdom that I have more than any living man, but so that the meaning might be made known to the king, and that you might know the thoughts of your heart.

31. రాజా, తాము చూచుచుండగా బ్రహ్మాండమగు ఒక ప్రతిమ కనబడెను గదా. ఈ గొప్ప ప్రతిమ మహా ప్రకాశమును, భయంకరమునైన రూపమును గలదై తమరియెదుట నిలిచెను.

31. You, O king, were seeing. And, behold, a certain great image! That great image stood before you with a brilliant brightness, and its form was dreadful.

32. ఆ ప్రతిమయొక్క శిరస్సు మేలిమి బంగారుమయ మైనదియు, దాని రొమ్మును భుజములును వెండివియు, దాని ఉదరమును తొడలును ఇత్తడివియు,

32. The head of this image was of fine gold, its breast and its arms were of silver, its belly and its thighs were of bronze,

33. దాని మోకాళ్లు ఇనుపవియు, దాని పాదములలో ఒక భాగము ఇనుపదియు ఒక భాగము మట్టిదియునైయుండెను.

33. its legs were of iron, its feet were partly of iron and partly of clay.

34. మరియు చేతి సహాయము లేక తీయబడిన ఒక రాయి, యినుమును మట్టియు కలిసిన ఆ ప్రతిమయొక్క పాదములమీద పడి దాని పాదములను తుత్తునియలుగా విరుగగొట్టినట్టు తమకు కన బడెను.
అపో. కార్యములు 4:11, 1 పేతురు 2:4-7, మత్తయి 21:44, లూకా 20:18

34. You continued until a stone was cut out without hands, which struck the image on its feet of iron and clay, and broke them to pieces.

35. అంతట ఇనుమును మట్టియు ఇత్తడియు వెండియు బంగారమును ఏకముగా దంచబడి కళ్లములోని చెత్తవలె కాగా వాటికి స్థలము ఎచ్చటను దొరకకుండ గాలి వాటిని కొట్టుకొనిపోయెను; ప్రతిమను విరుగగొట్టిన ఆ రాయి సర్వభూతలమంత మహా పర్వతమాయెను.
ప్రకటన గ్రంథం 20:11, అపో. కార్యములు 4:11, 1 పేతురు 2:4-7, మత్తయి 21:44, లూకా 20:18

35. Then the iron, the clay, the bronze, the silver, and the gold were together broken to pieces, and they became like the chaff of the summer threshing floors. And the wind carried them away so that no place was found for them. And the stone that struck the image became a great mountain and filled the whole earth.

36. తాము కనిన కలయిదే, దాని భావము రాజుసముఖమున మేము తెలియ జెప్పెదము.

36. This is the dream, and we will tell the meaning of it before the king.

37. రాజా, పరలోక మందున్న దేవుడు రాజ్యమును అధికారమును బలమును ఘనతయు తమరికి అనుగ్ర హించి యున్నాడు; తమరు రాజులకు రాజైయున్నారు.

37. You O king are the king of kings. For the God of Heaven has given you the kingdom, the power, and the strength, and the honor.

38. ఆయన మనుష్యులు నివసించు ప్రతిస్థలమందును, మనుష్యులనేమి భూజంతువులనేమి ఆకాశపక్షులనేమి అన్నిటిని ఆయన తమరి చేతి కప్పగించియున్నాడు, వారందరి మీద తమరికి ప్రభుత్వము ననుగ్రహించి యున్నాడు; తామే ఆ బంగారపు శిరస్సు

38. And wherever the sons of men, the animals of the field, and the birds of the sky dwell, He has given them into your hand, and has made you ruler over them all. You are the head of gold.

39. తాము చనిపోయిన తరువాత తమరి రాజ్యముకంటె తక్కువైన రాజ్యమొకటి లేచును. అటుతరువాత లోకమంత యేలునట్టి మూడవ రాజ్యమొకటి లేచును. అది యిత్తడి వంటిదగును.

39. And in your place shall arise another kingdom lower than yours, and another third kingdom of bronze, which shall rule in all the earth.

40. పిమ్మట నాలుగవ రాజ్యమొకటి లేచును. అది ఇనుము వలె బలముగా ఉండును. ఇనుము సమస్తమైనవాటిని దంచి విరుగగొట్టునది గదా; ఇనుము పగులగొట్టునట్లు అది రాజ్యములన్నిటిని పగులగొట్టి పొడిచేయును.

40. And the fourth kingdom shall be as strong as iron. Inasmuch as iron crushes and smashes all things, and as the iron that shatters all these, it will crush and shatter.

41. పాదములును వ్రేళ్లును కొంతమట్టునకు కుమ్మరి మట్టిదిగాను కొంతమట్టునకు ఇనుపది గానున్నట్టు తమరికి కనబడెను గనుక ఆ రాజ్యములో భేదములుండును. అయితే ఇనుము బురదతో కలిసియున్నట్టు కనబడెను గనుక ఆ రాజ్య ములో ఆలాగుననుండును, ఆ రాజ్యము ఇనుమువంటి బలముగలదై యుండును.

41. And as to that you saw, the feet and the toes were partly of potters' clay and partly of iron, the kingdom shall be divided. But there shall be in it the strength of iron, because you saw the iron mixed with clay of the potter.

42. పాదముల వ్రేళ్లు కొంతమట్టునకు ఇనుపవిగాను కొంతమట్టునకు మట్టివిగాను ఉన్నట్లు ఆ రాజ్యము ఒక విషయములో బలముగాను ఒక విషయ ములో నీరసముగాను ఉండును.

42. And as the toes of the feet were partly of iron and partly of clay, so the kingdom shall be partly strong and partly fragile.

43. ఇనుమును బురదయు మిళితమై యుండుట తమరికి కనబడెను; అటువలె మనుష్య జాతులు మిళితములై యినుము మట్టితో అతకనట్లు వారు ఒకరితో ఒకరు పొసగకయుందురు.

43. And as you saw the iron mixed with the clay of the clay, they shall be mixed with the seed of men. But they shall not adhere to one another, even as iron does not mix with clay.

44. ఆ రాజుల కాలములలో పరలోకమందున్న దేవుడు ఒక రాజ్యము స్థాపించును. దానికెన్నటికిని నాశనము కలుగదు, ఆ రాజ్యము దాని పొందినవారికి గాక మరెవరికిని చెందదు; అది ముందు చెప్పిన రాజ్యములన్నిటిని పగులగొట్టి నిర్మూలము చేయును గాని అది యుగములవరకు నిలుచును.
1 కోరింథీయులకు 15:24, ప్రకటన గ్రంథం 11:15, మత్తయి 21:44

44. And in the days of these kings, the God of Heaven shall set up a kingdom which shall never be destroyed. And the kingdom shall not be left to other people. It shall break in pieces and destroy all these kingdoms, and it shall stand forever.

45. చేతి సహాయము లేక పర్వతమునుండి తియ్యబడిన ఆ రాయి యినుమును ఇత్తడిని మట్టిని వెండిని బంగారమును పగులగొట్టగా తమరు చూచితిరే; యిందువలన మహా దేవుడు ముందు జరుగ బోవు సంగతి రాజునకు తెలియజేసియున్నాడు; కల నిశ్చయము, దాని భావము నమ్మదగినది అని దానియేలు రాజుతో చెప్పెను.
మత్తయి 24:6, ప్రకటన గ్రంథం 1:1, ప్రకటన గ్రంథం 1:19, ప్రకటన గ్రంథం 4:1, ప్రకటన గ్రంథం 22:6, మత్తయి 21:44

45. Because you saw that the stone was cut out of the mountain without hands, and that it broke the iron, the bronze, the clay, the silver, and the gold in pieces. The great God has made known to the king what shall occur after this. And the dream is certain, and the meaning of it is trustworthy.

46. అంతట రాజగు నెబుకద్నెజరు దానియేలునకు సాష్ఠాంగనమస్కారము చేసి అతని పూజించి, నైవేద్య ధూపములు అతనికి సమర్పింప ఆజ్ఞాపించెను.

46. Then King Nebuchadnezzar fell on his face and did homage to Daniel. And he commanded an offering, even to offer incense to him.

47. మరియు రాజుఈ మర్మమును బయలు పరచుటకు నీవు సమర్థుడవైతివే; నీ దేవుడు దేవతలకు దేవుడును రాజులకు ప్రభువును మర్మములు బయలుపరచు వాడునై యున్నాడని దానియేలునకు ప్రత్యుత్తర మిచ్చెను.
1 కోరింథీయులకు 14:25, ప్రకటన గ్రంథం 17:14, ప్రకటన గ్రంథం 19:16

47. The king answered Daniel and said, Your God truly is a God of gods and a Lord of kings, and a Revealer of secrets, since you could reveal this secret.

48. అప్పుడు రాజు దానియేలును బహుగా హెచ్చించి, అనేక గొప్ప దానములిచ్చి, అతనిని బబు లోను సంస్థానమంతటిమీద అధిపతినిగాను బబులోను జ్ఞానులందరిలో ప్రధానునిగాను నియమించెను.

48. Then the king made Daniel great and gave many great gifts to him. And he made him ruler over all the province of Babylon, and chief of the prefects over all the wise men of Babylon.

49. అంతట దానియేలు రాజునొద్ద మనవి చేసికొనగా రాజు షద్రకు మేషాకు అబేద్నెగోయను వారిని బబులోను సంస్థానము మీద విచారణకర్తలనుగా నియమించెను; అయితే దానియేలు రాజుసన్నిధిని ఉండెను.

49. And Daniel asked of the king, and he set Shadrach, Meshach, and Abednego over the affairs of the province of Babylon. But Daniel sat in the gate of the king.