1. లాబాను కుమారులు మన తండ్రికి కలిగినది యావత్తును యాకోబు తీసికొని, మన తండ్రికి కలిగిన దానివలన ఈ యావదాస్తి సంపాదించెనని చెప్పుకొనిన మాటలు యాకోబు వినెను.

1. Jacob heard that Laban's sons were complaining, 'Jacob is now a rich man, and he got everything he owns from our father.'

2. మరియు అతడు లాబాను ముఖము చూచినప్పుడు అది నిన్న మొన్న ఉండినట్లు అతనియెడల ఉండలేదు.

2. Jacob also noticed that Laban was not as friendly as he had been before.

3. అప్పుడు యెహోవా నీ పితరుల దేశమునకు నీ బంధువుల యొద్దకు తిరిగి వెళ్లుము; నేను నీకు తోడైయుండెదనని యాకోబుతో చెప్పగా

3. One day the LORD said, 'Jacob, go back to your relatives in the land of your ancestors, and I will bless you.'

4. యాకోబు పొలములో తన మందయొద్దకు రాహేలును లేయాను పిలువనంపి వారితో యిట్లనెను.

4. Jacob sent for Rachel and Leah to meet him in the field where he kept his sheep,

5. మీ తండ్రి కటాక్షము నిన్న మొన్న నామీద ఉండినట్లు ఇప్పుడు నామీద నుండలేదని నాకు కనబడుచున్నది; అయితే నా తండ్రియొక్క దేవుడు నాకు తోడైయున్నాడు;

5. and he told them: Your father isn't as friendly with me as he used to be, but the God my ancestors worshiped has been on my side.

6. మీ తండ్రికి నా యావచ్ఛక్తితో కొలువు చేసితినని మీకు తెలిసే యున్నది.

6. You know that I have worked hard for your father

7. మీ తండ్రి నన్ను మోసపుచ్చి పదిమార్లు నా జీతము మార్చెను; అయినను దేవుడు అతని నాకు హానిచేయ నియ్యలేదు.

7. and that he keeps cheating me by changing my wages time after time. But God has protected me.

8. అతడు పొడలు గలవి నీ జీతమగునని చెప్పినయెడల అప్పుడు మందలన్నియు పొడలుగల పిల్లలనీనెను. చారలుగలవి నీ జీతమగునని చెప్పినయెడల అప్పుడు మందలన్నియు చారలుగల పిల్లల నీనెను.

8. When your father said the speckled sheep would be my wages, all of them were speckled. And when he said the spotted ones would be mine, all of them were spotted.

9. అట్లు దేవుడు మీ తండ్రి పశువులను తీసి నాకిచ్చెను.

9. That's how God has taken sheep and goats from your father and given them to me.

10. మందలు చూలుకట్టు కాలమున నేను స్వప్న మందు కన్నులెత్తి చూడగా గొఱ్ఱెలను దాటు పొట్టేళ్లు చారలైనను పొడలైనను మచ్చలైనను గలవై యుండెను.

10. Once, when the flocks were mating, I dreamed that all the rams were either spotted or speckled.

11. మరియు ఆ స్వప్నమందు దేవుని దూత యాకోబూ అని నన్ను పిలువగా చిత్తము ప్రభువా అని చెప్పితిని.

11. Then God's angel called me by name. I answered,

12. అప్పుడు ఆయన నీ కన్నులెత్తి చూడుము; గొఱ్ఱెలను దాటుచున్న పొట్టేళ్లన్నియు చారలైనను పొడలైనను మచ్చలైనను గలవి; ఏలయనగా లాబాను నీకు చేయుచున్నది యావత్తును చూచితిని

12. and he said, 'Notice that all the rams are either spotted or speckled. I know everything Laban is doing to you,

13. నీ వెక్కడ స్తంభముమీద నూనె పోసితివో, యెక్కడ నాకు మ్రొక్కుబడి చేసితివో ఆ బేతేలు దేవుడను నేనే. ఇప్పుడు నీవు లేచి యీ దేశములోనుండి బయలుదేరి నీవు పుట్టిన దేశమునకు తిరిగి వెళ్లుమని నాతో చెప్పెననెను.

13. and I am the God you worshiped at Bethel, when you poured olive oil on a rock and made a promise to me. Leave here right away and return to the land where you were born.'

14. అందుకు రాహేలును లేయాయు యింక మా తండ్రి యింట మాకు పాలు పంపు లెక్కడివి? అతడు మమ్మును అన్యులుగా చూచుటలేదా?

14. Rachel and Leah said to Jacob: There's nothing left for us to inherit from our father.

15. అతడు మమ్మును అమ్మివేసి, మాకు రావలసిన ద్రవ్యమును బొత్తుగా తినివేసెను.

15. He treats us like foreigners and has even cheated us out of the bride price that should have been ours.

16. దేవుడు మా తండ్రి యొద్దనుండి తీసివేసిన ధనమంతయు మాదియు మా పిల్లలదియునైయున్నది గదా? కాబట్టి దేవుడు నీతో చెప్పినట్లెల్ల చేయుమని అతనికుత్తర మియ్యగా

16. Now do whatever God tells you to do. Even the property God took from our father and gave to you really belongs to us and our children.

17. యాకోబు లేచి తన కుమారులను తన భార్యలను ఒంటెలమీద నెక్కించి

17. Then Jacob, his wives, and his children got on camels and left

18. కనాను దేశమునకు తన తండ్రియైన ఇస్సాకు నొద్దకు వెళ్లుటకు తన పశువులన్నిటిని, తాను సంపాదించిన సంపద యావత్తును, పద్దనరాములో తాను సంపాదించిన ఆస్తి యావత్తును తీసికొని పోయెను.

18. for the home of his father Isaac in Canaan. Jacob took all of the flocks, herds, and other property that he had gotten in northern Syria.

19. లాబాను తన గొఱ్ఱెలబొచ్చు కత్తిరించుటకు వెళ్లియుండగా రాహేలు తన తండ్రి యింటనున్న గృహ దేవతలను దొంగిలెను.

19. Before Rachel left, she stole the household idols while Laban was out shearing his sheep.

20. యాకోబు తాను పారిపోవు చున్నానని సిరియావాడైన లాబానుకు తెలియచేయక పోవుట వలన అతని మోసపుచ్చినవాడాయెను.

20. Jacob tricked Laban the Aramean by not saying that he intended to leave.

21. అతడు తనకు కలిగిన దంతయు తీసికొని పారిపోయెను. అతడు లేచి నది దాటి గిలాదను కొండతట్టు అభిముఖుడై వెళ్లెను.

21. When Jacob crossed the Euphrates River and headed for the hill country of Gilead, he took with him everything he owned.

22. యాకోబు పారిపోయెనని మూడవ దినమున లాబానుకు తెలుపబడెను.

22. Three days later Laban found out that Jacob had gone.

23. అతడు తన బంధువులను వెంటబెట్టుకొని, యేడు దినముల ప్రయాణమంత దూరము అతని తరుముకొని పోయి, గిలాదు కొండమీద అతని కలిసికొనెను.

23. So he took some of his relatives along and chased after Jacob for seven days, before catching up with him in the hill country of Gilead.

24. ఆ రాత్రి స్వప్నమందు దేవుడు సిరియావాడైన లాబాను నొద్దకు వచ్చినీవు యాకోబుతో మంచిగాని చెడ్డగాని పలుకకుము జాగ్రత్త సుమీ అని అతనితో చెప్పెను.

24. But God appeared to Laban in a dream that night and warned, 'Don't say a word to Jacob. Don't make a threat or a promise.'

25. లాబాను యాకోబును కలిసికొనెను. యాకోబు తన గుడారము ఆ కొండమీద వేసికొనియుండెను; లాబానును తన బంధువులతో గిలాదు కొండమీద గుడారము వేసి కొనెను.

25. Jacob had set up camp in the hill country of Gilead, when Laban and his relatives came and set up camp in another part of the hill country. Laban went to Jacob

26. అప్పుడు లాబాను యాకోబుతో నీవేమి చేసితివి? నన్ను మోసపుచ్చి, కత్తితో చెరపట్టబడిన వారిని వలె నా కుమార్తెలను కొనిపోవనేల?

26. and said: Look what you've done! You've tricked me and run off with my daughters like a kidnapper.

27. నీవు నాకు చెప్పక రహస్యముగా పారిపోయి నన్ను మోసపుచ్చితివేల? సంభ్రమముతోను పాటలతోను మద్దెలతోను సితారాలతోను నిన్ను సాగనంపుదునే.

27. Why did you sneak away without telling me? I would have given you a going-away party with singing and with music on tambourines and harps.

28. అయితే నీవు నా కుమారులను నా కుమార్తెలను నన్ను ముద్దు పెట్టు కొననియ్యక పిచ్చిపట్టి యిట్లు చేసితివి.

28. You didn't even give me a chance to kiss my own grandchildren and daughters good-by. That was really foolish.

29. మీకు హాని చేయుటకు నా చేతనవును; అయితే పోయిన రాత్రి మీ తండ్రియొక్క దేవుడు నీవు యాకోబుతో మంచి గాని చెడ్డగాని పలుకకుము జాగ్రత్త సుమీ అని నాతో చెప్పెను.

29. I could easily hurt you, but the God your father worshiped has warned me not to make any threats or promises.

30. నీ తండ్రి యింటిమీద బహు వాంఛగల వాడవై వెళ్లగోరిన యెడల వెళ్లుము, నా దేవతల నేల దొంగిలితివనగా

30. I can understand why you were eager to return to your father, but why did you have to steal my idols?

31. యాకోబు నీవు బలవంతముగా నా యొద్దనుండి నీ కుమార్తెలను తీసికొందువేమో అనుకొని భయపడితిని

31. Jacob answered, 'I left secretly because I was afraid you would take your daughters from me by force.

32. ఎవరియొద్ద నీ దేవతలు కనబడునో వారు బ్రదుకకూడదు. నీవు నా యొద్దనున్న వాటిని మన బంధువుల యెదుట వెదకి నీ దానిని తీసికొనుమని లాబానుతో చెప్పెను. రాహేలు వాటిని దొంగిలెనని యాకోబునకు తెలియలేదు.

32. If you find that any one of us has taken your idols, I'll have that person killed. Let your relatives be witnesses. Show me what belongs to you, and you can take it back.' Jacob did not realize that Rachel had stolen the household idols.

33. లాబాను యాకోబు గుడారములోనికి లేయా గుడారము లోనికి ఇద్దరి దాసీల గుడారములలోనికి వెళ్లెను గాని అతని కేమియు దొరకలేదు. తరువాత అతడు లేయా గుడారములోనుండి బయలుదేరి రాహేలు గుడారములోనికి వెళ్లెను.

33. Laban searched the tents of Jacob, Leah, and the two servant women, but did not find the idols. Then he started for Rachel's tent.

34. రాహేలు ఆ విగ్రహములను తీసికొని ఒంటె సామగ్రిలో పెట్టి వాటిమీద కూర్చుండెను. కాగా లాబాను ఆ గుడారమందంతటను తడవి చూచి నప్పటికిని అవి దొరకలేదు.

34. She had already hidden them in the cushion she used as a saddle and was sitting on it. Laban searched everywhere and did not find them.

35. ఆమె తన తండ్రితో తమ యదుట నేను లేవలేనందున తాము కోపపడకూడదు; నేను కడగానున్నానని చెప్పెను. అతడెంత వెదకినను ఆ విగ్రహములు దొరకలేదు.

35. Rachel said, 'Father, please don't be angry with me for not getting up; I am having my period.' Laban kept on searching, but still did not find the idols.

36. యాకోబు కోపపడి లాబానుతో వాదించి అతనితో నీవిట్లు మండిపడి నన్ను తరుమ నేల? నేను చేసిన ద్రోహమేమి? పాపమేమి?

36. Jacob became very angry and said to Laban: What have I done wrong? Have I committed some crime? Is that why you hunted me down?

37. నీవు నా సమస్త సామగ్రి తడివి చూచిన తరువాత నీ యింటి వస్తువులన్నిటిలో ఏది దొరికెను? నా వారి యెదుటను నీ వారియెదుటను అది యిట్లు తెచ్చిపెట్టుము; వారు మన ఉభయుల మధ్య తీర్పు తీర్చుదురు.

37. After searching through everything I have, did you find anything of yours? If so, put it here, where your relatives and mine can see it. Then we can decide what to do.

38. ఈ యిరువది యేండ్లు నేను నీయొద్దనుంటిని. నీ గొఱ్ఱెలైనను మేకలైనను ఈచుకొని పోలేదు, నీ మంద పొట్టేళ్లను నేను తినలేదు.

38. In all the twenty years that I've worked for you, not one of your sheep or goats has had a miscarriage, and I've never eaten even one of your rams.

39. దుష్ట మృగములచేత చీల్చబడినదానిని నీ యొద్దకు తేక ఆ నష్టము నేనే పెట్టుకొంటిని. పగటియందు దొంగిలింపబడిన దాని నేమి రాత్రియందు దొంగి లింపబడినదాని నేమి నాయొద్ద పుచ్చుకొంటివి; నేను ఈలాగుంటిని.

39. If a wild animal killed one of your sheep or goats, I paid for it myself. In fact, you demanded the full price, whether the animal was killed during the day or at night.

40. పగటి యెండకును రాత్రి మంచుకును నేను క్షీణించిపోతిని; నిద్ర నా కన్నులకు దూరమాయెను.

40. I sweated every day, and I couldn't sleep at night because of the cold.

41. ఇదివరకు నీ యింటిలో ఇరువది యేండ్లు ఉంటిని. నీ యిద్దరి కుమార్తెల నిమిత్తము పదునాలు గేండ్లును, నీ మంద నిమిత్తము ఆరేండ్లును నీకు కొలువు చేసితిని. అయినను నీవు నా జీతము పదిమారులు మార్చితివి.

41. I had to work fourteen of these twenty long years to earn your two daughters and another six years to buy your sheep and goats. During that time you kept changing my wages.

42. నా తండ్రి దేవుడు, అబ్రాహాము దేవుడు, ఇస్సాకు భయపడిన దేవుడు నాకు తోడైయుండనియెడల నిశ్చయముగా నీవు నన్ను వట్టి చేతులతోనే పంపివేసి యుందువు. దేవుడు నా ప్రయాసమును నా చేతుల కష్టమును చూచి, పోయిన రాత్రి నిన్ను గద్దించెనని లాబానుతో చెప్పెను.

42. If the fearsome God worshiped by Abraham and my father Isaac had not been on my side, you would have sent me away without a thing. But God saw my hard work, and he knew the trouble I was in, so he helped me. Then last night he told you how wrong you were.

43. అందుకు లాబాను ఈ కుమార్తెలు నా కుమార్తెలు, ఈ కుమారులు నా కుమారులు, ఈ మంద నా మంద, నీకు కనబడుచున్నది అంతయు నాది, ఈ నా కుమార్తెలనైనను వీరు కనిన కుమారుల నైనను నేనేమి చేయగలను.

43. Laban said to Jacob, 'Leah and Rachel are my daughters, and their children belong to me. All these sheep you are taking are really mine too. In fact, everything you have belongs to me. But there is nothing I can do to keep my daughters and their children.

44. కావున నేనును నీవును నిబంధన చేసికొందము రమ్ము, అది నాకును నీకును మధ్య సాక్షిగా ఉండునని యాకోబుతో ఉత్తరమియ్యగా

44. So I am ready to make an agreement with you, and we will pile up some large rocks here to remind us of the agreement.'

45. యాకోబు ఒక రాయి తీసికొని దానిని స్తంభముగా నిలువబెట్టెను.

45. After Jacob had set up a large rock,

46. మరియు యాకోబు రాళ్లు కూర్చుడని తన బంధువులతో చెప్పెను. వారు రాళ్లు తెచ్చి కుప్ప వేసిరి; అక్కడ వారు ఆ కుప్ప యొద్ద భోజనము చేసిరి.

46. he told his men to get some more rocks and pile them up next to it. Then Jacob and Laban ate a meal together beside the rocks.

47. లాబాను దానికి యగర్‌ శాహదూతా అను పేరు పెట్టెను. అయితే యాకోబు దానికి గలేదు అను పేరు పెట్టెను.

47. Laban named the pile of rocks Jegar Sahadutha. But Jacob named it Galeed.

48. లాబాను నేడు ఈ కుప్ప నాకును నీకును మధ్య సాక్షిగా ఉండునని చెప్పెను. కాబట్టి దానికి గలేదను పేరుపెట్టెను. మరియు మనము ఒకరికొకరము దూరముగా నుండగా యెహోవా నాకును నీకును మధ్య జరుగునది కనిపెట్టునని చెప్పెను గనుక దానికి మిస్పా అను పేరు పెట్టబడెను.

48. Laban said to Jacob, 'This pile of rocks will remind us of our agreement.' That's why the place was named Galeed.

49. అంతట లాబాను నీవు నా కుమార్తెలను బాధ పెట్టినను, నా కుమార్తెలను గాక యితర స్త్రీలను పెండ్లి చేసికొనినను, చూడుము,

49. Laban also said, 'This pile of rocks means that the LORD will watch us both while we are apart from each other.' So the place was also named Mizpah.

50. మనయొద్ద ఎవరును లేరు గదా, నాకును నీకును దేవుడే సాక్షి అని చెప్పెను.

50. Then Laban said: If you mistreat my daughters or marry other women, I may not know about it, but remember, God is watching us!

51. మరియు లాబాను నాకును నీకును మధ్య నేను నిలిపిన యీ స్తంభమును చూడుము ఈ కుప్ప చూడుము.

51. Both this pile of rocks and this large rock have been set up between us as a reminder. I must never go beyond them to attack you, and you must never go beyond them to attack me.

52. హానిచేయవలెనని నేను ఈ కుప్ప దాటి నీ యొద్దకు రాకను, నీవు ఈ కుప్పను ఈ స్తంభమును దాటి నా యొద్దకు రాకను ఉండుటకు ఈ కుప్ప సాక్షి యీ స్తంభమును సాక్షి.

52. (SEE 31:51)

53. అబ్రాహాము దేవుడు నాహోరు దేవుడు వారి తండ్రి దేవుడు మన మధ్య న్యాయము తీర్చునని చెప్పెను. అప్పుడు యాకోబు తన తండ్రియైన ఇస్సాకు భయపడిన దేవునితోడని ప్రమాణము చేసెను.

53. My father Nahor, your grandfather Abraham, and their ancestors all worshiped the same God, and he will make sure that we each keep the agreement. Then Jacob made a promise in the name of the fearsome God his father Isaac had worshiped.

54. యాకోబు ఆ కొండమీద బలియర్పించి భోజనము చేయుటకు తన బంధువులను పిలువగా వారు భోజనముచేసి కొండమీద ఆ రాత్రి వెళ్లబుచ్చిరి.

54. Jacob killed an animal and offered it as a sacrifice there on the mountain, and he invited his men to eat with him. After the meal they spent the night on the mountain.

55. తెల్లవారినప్పుడు లాబాను లేచి తన కుమారులను తన కుమార్తెలను ముద్దు పెట్టుకొని వారిని దీవించి బయలుదేరి తన ఊరికి వెళ్లి పోయెను.

55. Early the next morning, Laban kissed his daughters and his grandchildren good-by, then he left to go back home.